بررسی مضمون در نقاشی ایرانی با تأکید بر دوره تیموری، صفوی و قاجاری- پروژه عملی: گفتگو

بن مایه اصلی نقاشی ایرانی در ادوار مختلف را باید در ادبیات این سرزمین جستجو کرد. از این رو مهمترین مسأله در رویکرد به نقاشی ایرانی پیوند تنگاتنگ آن با ادبیات فارسی است. این پژوهش ابتدا به ریشه یابی و یافتن منشأ مضامین مختلف در ادوار هخامنشیان، اشکانیان، ساسانیان، مانویان و نیز آثار به جای مانده از دیوارنگاره های سغدی و سلجوقیان پرداخته است؛ و سپس به بررسی حامیان درباری به عنوان عاملی تأثیرگذار در انتخاب مضامین توسط نقاشان و دیگر شرایط اقلیمی برای آفرینش هنرمندان توجه کرده است. در این میان از جایگاه شاهنامه به عنوان بزرگترین اثر ادبیات حماسی ایران که همواره مایه الهام نقاشان بوده مورد بررسی قرار گرفته است؛ در سده یازدهم ه. ق جهت گیری های تازه نقاشی ایرانی باعث کمرنگ شدن مضامین پیشین در نقاشی ایرانی می شود؛ ولی همچنان مصور سازی کتب دیگر ادامه دارد اما نه با کیفیت قبلی. در این دوران شاهد نمود نقاشی ایرانی در عرصه های وسیع تری همچون نقاشی دیواری، نسخ خطی و قلمدان نگاری و ... هستیم. با دسته بندی مضامین اصلی نقاشی ایرانی به هشت گونه علمی، تاریخی، دینی، حیوانی، حماسی، عشق تغزلی، وقایع نگاری و تزئینی، شیوه مطالعه دقیق تر مضامین آثار به دست آمده مشخص می گردد. در انتها، با توجه به تقسیم بندی و تفکیک انواع، مصادیقی از مضامین مصور شده در آثار مختلف، چه نسخ مصور و چه دیوارنگاره ها و... در دوران تیموریان، صفویان و قاجاریان به عنوان دورانی شاخص در تاریخ نقاشی ایران همراه با نمودارهایی مورد بررسی قرار گرفته اند؛ این پژوهش با توجه به شیوه های توصیفی و تحلیل محتوایی در جهت مطالعه و شناسایی دقیق مضامین در نقاشی ایرانی صورت گرفته است.